Süleyman ÖZEROL
Vayloğ Dede’nin Yaşamı
Mustafa Tuna, 1895 yılında Ballıkaya’da doğmuş olup, Babası Murtaza, annesi Ceneferlerden İnsaf’tır. Çocukluğu Mezirme’de geçmiş, çiftçilikle uğraşarak yaşamını sürdürmüştür. Aileden gelen dedelik geleneğini öğrenerek yıllarca sürdürmüş, Hekimhan, Arguvan, Arapkir, Yazıhan köyleri başta; Malatya ve Sivas köyleri ağırlıklı olmak üzere birçok yerde dedelik yapmıştır.
Mezirme’den Hasan Yalçın’ın kızı Emine Hanımla evlenmiş, Hekimhan Karagüney köyünde dedelikten dolayı yer verilmiş ve burada bir süre yaşamlarını sürdürmüşler, çocukları burada doğmuştur. 1952 yılında köye geri dönmüşlerdir.
Başkalarının düşüncelerini okuma, gaipten haber verme gibi konularda mucizeleri olduğuna inanılır. Herkesle içli dişli olması, babacan davranışları ve ünlü “İçindeki babayı çıkar” deyimini kullanması ile tanınır. Çocuğu olmayan birçok kadının onun duası ile çocuk sahibi olduğuna inanılır. Çocuklarda, onun sakat gözü * ve parmağı ile divanelik özelliklerinin görüldüğü bilinir. Bu çocuklara “Vayloğ’un Nazarlaması” adı verilir.
1971 yılında vefat etmiş, Orta Mezarlığa konulmuştur. 1986’da vefat eden yeğeni Divana Abidin Dede (Vayloğ Dede’nin kardeşi Yusuf’un oğludur) ile 1991’de vefat eden yeğeni, babaannem Satı Özerol’un mezarları, mezarının sağ yanına kazılmıştır. Sivaslı Zeynep Bakır adlı kadın Divana Abidin’i rüyasında görmesi üzerine üç mezarın üzerine bir bina yaptırmıştır. 1998 yılında Vayloğ Dede’nin oğlu İlyas Tuna, iki dedenin mezarını köyün yakınındaki tarlasının başına taşımış, taliplerin desteği ile türbe haline getirmiştir. Hem mezarlar, hem de ocağı anılarak ziyaret edilir, kurbanlar kesilir. Günümüzde türbe ve çevresinin bakım ve onarımı ile Vayloğ Dede’nin torunlarından Ahmet Çağlayan ilgileniyor…
Vayloğ Dedenin Çocukları ve Torunları
1. Zeynep Yalçın (1931-28 Mart 2016): Zehra (1952) Satı (1957), Cafer Yalçın (1961), Fatma Şahin (1963), Ali Ekber (1967)
2. İlyas Tuna (1934-12 Ekim 2015): Ballıkaya köyünden Zeynep Koç ile evlenmiş olup çocukları olmamıştır.
3. Fatma GÜNER (1933): Ahmet (1953), Hikmet (1957), Meliha (1957), Seydali (1960), Tamam (1964), Zehra (1965)
4. Zehra Koluaçık (25 Nisan 1938-8 Mart 2015): Abbas, Meryem (1965), Fuzuli (1967), Mustafa Koluaçık (1971)
5. İnsaf Öztürk (15 Mayıs 1938): Ayten (1961), Ayhan (1961)
“Vayloğ” Lakabı Hakkında
Lakabı olan “Vayloğ” sözcüğü ile ilgili olarak anlatılan olay şöyledir:
“İğdir köyünden Cıllışın Hürü adlı kadının oğlu İsmail, silâhaltına alınmak üzere yakalanmış ve Keban’a götürülmektedir. İsmail jandarmalar arasında giderken, anası da ardına düşmüş ağlayıp sızlamakta, döşünü yumruklayarak şöyle söylenmektedir:
“Vay looğ! Vay loooğ! İsmail’im vay loooğ! Kapı da kurulmadı vay loooğ!”
Evi köyün çıkışında bulunan Deli Mürteze’nin kapısından geçerlerken, kadıncağız zor zahmet yaptırdığı evinin kapısını bile taktıramadığını feryadına katarak dile getirmektedir. Kadıncağızın bu halini gören Deli Mürteze’nin oğlu Mustafa, kadına öykünerek döşünü yumruklayıp bağırmaya ve onların arkasından yürümeye başlar:
“Vay loooğ! Vay loooğ!”
İsmail, jandarmalar, Cıllışın Hürü ve Mustafa art arda köyün doğusuna doğru ilerlerler. Kadın feryat ederken Mustafa da öykünmesini sürdürmektedir. Bu olaydan sonra da zaman zaman “vay loooğ, vay loooğ” diye döşünü yumruklayıp gezmesi üzerine başkaları da kendisine “Vayloğ” demeye başlar. Mustafa’nın adı “Vayloğ” olarak kalır. Dedeliğinden dolayı da zamanla “Vayloğ Dede” denilir.
Yörede Vaylo, Vaylöğ, Vaylov gibi söyleyişler olsa da yazılarımızda büyüklerimizin söyleyişi olan “Vayloğ” adı kullanıldı.
Vayloğ Dedenin Kabartma Yontusunun Yapılması
Vayloğ Dede’nin oğlu İlyas Tuna İstanbul’a gittiğinde Malatya Yazıhan ilçesi Fethiye Beldesinden Mustafa Yücel’e konuk olur. Mustafa Yücel, “Dedenin anısına bir şey yapmak istiyorum” diyerek düşüncesini dile getirir. Sonunda heykelini yaptırmaya karar verir. Antalya’da bulunan köylüsü, sanatçı İhsan Güvercin ile iletişim kurarak düşüncesini gerçekleştirmek istediğini belirtir. Güvercin’in arkadaşı Neşe Gültekin yontucudur. 1967 Sivas doğumlu, Ankara Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Heykel Bölümünü 2003 yılında bitirmiş, Antalya’da yaşıyor ve sanatsal çalışmalarına devam ediyor. Dedenin fotoğrafı İzmir’de bulunan torunu Fatma Şahin’den istenir ve Neşe Gültekin 20 Haziranda çalışmaya başlar, 5 Eylül 2008 günü tamamlar. Bir hafta sonra da Malatya İli Hekimhan İlçesi Ballıkaya köyüne getirilir ve Vayloğ Dede’nin türbesinin önüne dikilir. **
Yorumlar
Yorum Gönder